Тәжікстан: Бізде «Непотизм» бар

Өткен айдың басында Тәжікстан Ұлттық банкі клирингтік орталық сияқты болып көрінді деп хабарлайды Eurasianet.org парақшасы.

Корпорацияның барлық вице-президенттері, оның ішінде бірінші вице-президент Жамолиддин Нұралиев жаңа мұрагерлерге орын беру үшін қызметінен кетті.

Қаржы саласындағы мансабынан бөлек, Тәжікстан президенті Эмомали Рахмонның күйеу баласы Нұралиев, Тәжікстан мемлекеті басшысының қызы Озодаға үйленген.

Ресми түрде Нұралиев Орталық банктегі қызметінен «басқа жұмысқа ауысуына байланысты» босатылды. Алайда оның жаңа тағайындалғаны хабарланбағандықтан, бұл үнсіздік те «билік үшін күрес» деген қауесет тудырады.

Тәжікстан Ұлттық банкіне жаңадан келгендер де бұрынғы Нұралиев сияқты билік басындағылармен жақын туыстық байланысы бар адамдар.

Олардың арасында Тәжікстанның бұрынғы ішкі істер министрі Хомиддин Шарифовтың ұлы, 1996-2006 жылдар аралығында қызмет еткен Фируз Хомиддин Шарифзода да бар.

Үкіметке жақын медиа топтары Шарифзоданың бұл қызметке тағайындалғаны туралы хабарлағанымен, осы жұмысқа әкесі Шарифовтың байланысы туралы айтқан жоқ.

Бірақ Душанбенің азайып бара жатқан аналитикалық орталарында мемлекеттік шенеуніктердің туыстары қандай мемлекеттік институттарда маңызды лауазымдарды атқаратыны туралы ескі пікірталастар қайта жанданды.

Фируз Шарифзодадан басқа Тәжікстанның бұрынғы ішкі істер министрінің кем дегенде екі баласы аса беделді қызметтерге тағайындалды: Рудоба Хомиддин Шарифзода — Душанбе гарнизоны әскери сотының судьясы, Фаррух Хомиддин Шарифзода — Түркіменстан елшісі ретінде қызмет атқарып отыр.

Душанбенің бұрынғы мэрі Махмадсаид Убайдуллоевтің ұлдары — Жамолиддин Убайдулло және Амиржон Убайдуллоев сәйкесінше Франциядағы елші және Рахмон президент әкімшілігінде кеңесші болып қызмет етіп жатыр.

Тәжікстанның бұрынғы энергетика және өнеркәсіп министрі Гүл Шералидің (және президенттің күйеу баласы) ұлы Есреф Гулов бұған дейін елдің Түркиядағы елшісі болып тағайындалған болатын. Ресейдің Тәжікстандағы бұрынғы елшісі, президент Рахмонның ең жақын жақтастарының бірі Абдулмажид Достиевтің ұлы Салим Фарход қазір Тәжікстан Сыртқы істер министрінің орынбасары.

Бұл тізім қуатты отбасыларға жатпайтын жас дипломаттарға әйнек төбеге соғылып жатқандай әсер қалдырады. Дегенмен, бұл бүкіл ел бойынша жасалатыны шындық, бірақ ол жұртшылықты хабардар ету талабы болмағандықтан ерекшеленбейді.

Құқық қорғау органдарындағы жоғарылату жүйесін бақылау қиынырақ болғанымен, мысалы, Мемлекеттік сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметтің бұрынғы басшысы Абдулфаттох Гойибтің ұлы Шохрух Саид Ішкі істер министрлігінде қылмыстық іздестіру департаментінің бастығы екені белгілі.

Режимге жақынырақ президент Рахмонның жиені Умеджон Нуриддин Рахмонның Душанбедегі Исмоили Сомони аудандық сотының прокуроры екені хабарланды.

Өйткені, Тәжікстанның саяси элитасының басым бөлігі мемлекет басшысына не туыс, не таныс болып табылатын ортадан сайланады.

Алайда Тәжікстан Ұлттық банкіндегі кадрлық ауыс-түйіс Душанбеде тағы да сол сұрақты көтерді: Неліктен мемлекеттік қызметкерлердің ұлдары мен қыздары жоғары лауазымдарды иеленуі керек?

Саясаттанушы Саймуддин Дустов 2016 жылы «Азат Еуропа/Азаттық» радиосының Тәжікстандағы бөлімшесі «Озоди» радиосына берген сұхбатында «непотизм мен непотизмнің мақсаты – билік басындағылардың саяси амбицияларын бақылау. Отбасы арқылы билікке келгендер оларға мұндай билікті кім бергенін әрқашан есте сақтайды».

«Билік әлі де үкімет пен қоғамның тұрақтылығы үшін тағайындауларда «қызметке лайықты» адамды тандауын маңыздылығын түсінбейді», — деді Дустов.