Tataristan’da gelecek dönemde en üst düzey yetkili “cumhurbaşkanı” değil “reis” olacak
Rusya Federasyonu’na bağlı Tataristan Cumhuriyeti Parlamentosunda kabul edilen anayasa değişikliğiyle bir dahaki seçimlerden itibaren ülkenin en üst düzey yöneticisi için “Tataristan Cumhurbaşkanı” yerine “Tataristan Cumhuriyeti Reisi” tanımlaması kullanılacak.
Tataristan Parlamentosunda (Devlet Şurası) “cumhurbaşkanı” sıfatının değiştirilmesi için anayasa değişikliği tasarısı görüşüldü.
Milletvekillerinin çoğunluğunun destekleyerek kabul ettiği değişikliğe göre, Tataristan’ı yöneten en üst düzeydeki yöneticinin sıfatı için “cumhurbaşkanı” yerine “başkan” veya tarihi ve ulusal özellikler dikkate alınarak “Tataristan Cumhuriyeti Reisi” tanımlaması kullanılacak.
Minnihanov “cumhurbaşkanı” sıfatını yeni seçimlere kadar kullanacak
Tataristan Parlamentosu Devlet İnşası ve Yerel Öz Yönetim Komitesi Başkanı Albert Habibullin, yaptığı açıklamada, yasal olarak seçilen Tataristan Cumhurbaşkanı Rüstem Minnihanov’un yeni seçimlere kadar sıfatını koruyacağını belirterek “Tataristan Cumhuriyet Reisi’ sıfatı, yeni seçilecek en üst düzey yetkili için geçerli olacak.” dedi.
Habibullin, Tataristan’da cumhurbaşkanlığı seçimlerinin 2025 sonbaharında yapılacağını hatırlattı.
Temmuzda, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Rusya Devlet Konseyi üyeleri ile ilgili imzaladığı kararnamede, Tataristan Cumhurbaşkanı Minnihanov’un “cumhurbaşkanı” sıfatını kaldırıp unvanını “başkan”a çevirmişti.
“Cumhurbaşkanı” sıfatı verilmesini ortadan kaldıran yasa
Rusya Parlamentosunun alt kanadı Devlet Dumasında bazı milletvekilleri, Eylül 2021’de Rusya Federasyonu’nu oluşturan bölgelerin en üst yöneticisinin sıfatının kullanımına ilişkin federal düzeyde yasa tasarısı hazırlamıştı.
Tasarı, Tataristan Cumhuriyeti Devlet Şurasına (Tataristan Parlamentosu) gönderilmişti. Tataristan Parlamentosu da 25 Ekim 2021’de yapılan toplantıda, 100 milletvekilinden 82’sinin oyu ile söz konusu tasarıyı reddetmişti.
Buna rağmen tasarı, Rus parlamentosunun alt kanadı Devlet Dumasında 14 Aralık 2021’de kabul edilmiş, ertesi gün Federasyon Konseyinden geçmiş, 21 Aralık 2021’de Rusya Devlet Başkanı Putin tarafından imzalanmıştı.
Yasaya göre, federasyonu oluşturan bölgelerin en üst düzey yöneticisi “bölge başkanı” anlamına karşılık gelen “başkan” ismiyle sıfatlandırılıyor. Yasada, başkanın sıfatı ve yetkileriyle ilgili kısım Haziran 2022’de yürürlüğe girmişti.
21 yıl önce tartışmalar başlamıştı
Rusya Federasyonu’nu oluşturan bölgelerin yerel yasalarının federal yasalara uyumlaştırılması çalışmaları esnasında bölge yöneticilerinin sıfatları ile ilgili sorun, ilk defa 2001’de ortaya çıktı.
Meselenin tekrar tartışıldığı 2010’da Çeçenistan Cumhuriyeti’nin o dönem cumhurbaşkanlığını yapan Ramazan Kadirov, sadece bir kişinin “devlet başkanı” sıfatı kullanabileceğini belirterek bu sıfattan ilk imtina eden yönetici oldu. Çeçenistan Parlamentosunda bu yöndeki yasa kabul edildi.
Ardından aynı yıl Rusya Parlamentosu ve dönemin Rusya Devlet Başkanı Dmitriy Medvedev tarafından bölge başkanlarının “devlet başkanı” sıfatı taşımasını yasaklayan yasa kabul edildi.
2015’e kadar söz konusu düzenlemelerin yapılması istenen yasaya göre, Rusya Federasyonu’nu oluşturan bölge ve cumhuriyetler en üst düzey yöneticisini kendi tarihi geleneklerine göre adlandırabiliyor, bu çerçevede “başkan”, “yönetici”, “hükûmetin temsilcisi” veya benzer sıfatlar kullanabiliyordu.
Fakat o dönem Medvedev, bölgelerin en üst düzey yöneticilerinin sıfatlarının tek bir isimde birleştirilebileceğinin sinyalini vermiş, buna bölgelerin kendisinin karar vermesi gerektiğine dikkati çekmişti.
Düzenlemeye Tataristan ve Başkurdistan karşı çıkmıştı
Söz konusu düzenlemeye 2013’te sadece Tataristan ve Başkurdistan cumhuriyetleri itiraz etmişti.
Başkurdistan milletvekilleri, “devlet başkanı” görevini kaldırmayı ve yerelde “Başkurdistan Cumhuriyeti Başkanı” adının kullanılmasını öneren değişikliği 2014’te onaylayarak federal yasayı uygulamaya sokmuştu.
Düzenlemeye karşı çıkan Tataristan Cumhurbaşkanı Rüstem Minnihanov, görevinin adının yasa ile açıklanacağını duyurdu. 2015’te Minnihanov’un bu sıfatını bir yıllığına daha kullanabileceğine yönelik çıkarılan yasayı Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin onaylamıştı.
Rusya Federasyonu’ndaki yapılar içerisinde “devlet başkanı” sıfatına karşılık gelen “cumhurbaşkanı” sıfatını kullanan tek lider Tataristan Cumhurbaşkanı Minnihanov idi.
Minnihanov düzenlemeye tepki göstermişti
2021’in sonunda Minnihanov, en üst düzey bölge yöneticisinin sıfatının kullanımıyla ilgili değişikliğe yönelik değerlendirmesinde, Tataristan Parlamentosunun bu yasaya karşı çıktığını hatırlatmış, kanun kabul edilirken görüşlerinin dikkate alınmadığını ifade etmişti.
Minnihanov, bu yasanın Rusya Devlet Başkanına “bölge başkanını güven kaybı nedeniyle görevden alabilme yetkisi” verdiğine dikkati çekmişti.
