Tajikistan: Nepotism olağan bir şey

Geçen ayın başında, Tacikistan Ulusal Bankası takas kurum gibi bir görünümdeydi. Birinci Başkan Yardımcısı Jamoliddin Nuraliev de dahil olmak üzere, Kurumun tüm başkan yardımcıları,  yeni haleflere yer açmak için istifa ettiler.

Finans alanındaki kariyerinin yanı sıra, Tacikistan Devlet Başkanı Emomali Rahmon’un damadı olarak da dikkat çekien Nuraliev, Tacik devlet liderinin kızı Ozoda ile evli.

Resmi olarak Nuraliev, “başka bir işe geçişle bağlantılı olarak” Merkez Bankası’ndaki görevinden alındı. Bununla birlikte, yeni görevi açıklanmadı dolayısıyla bu sessizlik de bir “güç mücadelesi” olduğuna dair söylentiller yaratmakta.

Tacikistan Ulusal Bankası’nda göreve yeni gelenler de aynı önceki Nuraliev gibi iktidardakiler ile yakın aile bağları var olan kişiler.

Bunlar arasında 1996-2006 yılları arasında görev yapan Tacikistan’ın eski içişleri bakanı Homiddin Sharifov’un oğlu Firuz Homiddin Sharifzoda da var.

hükümet yanlısı medya, Şerifzoda’nın atanmasıyla ilgili haberleri yaparken, babası Sharifov’un bağlantılarından bahsetmedi.

Ancak Duşanbe’nin giderek daralan analitik çevrelerinde, hükümet çevresinden kişilerin akrabalarının, hangi devlet kurumlarında önemli konumlara geldiğine dair eski tartışmaları yeniden canlandırdı.

Firuz Sharifzoda’ya ek olarak, Tacikistan’ın eski içişleri bakanının en az iki çocuğu daha prestijli görevlere yerleştirildiler: Rudoba Homiddin Sharifzoda, Duşanbe garnizonunun askeri mahkemesinde yargıç, Farrukh Homiddin Sharifzoda ise Türkmenistan büyükelçisi olarak görev yapıyor.

Duşanbe’nin eski belediye başkanı Mahmadsaid Ubaydulloyev’in oğulları – Jamoliddin Ubaidullo ve Amirjon Ubaydulloyev – sırasıyla Fransa büyükelçisi ve Rahmon’un cumhurbaşkanlığı yönetiminde danışman olarak görev yapıyor.

Tacikistan’ın eski enerji ve sanayi bakanı Gül Sherali’nin (ve cumhurbaşkanının damadı) oğlu Eşref Gulov, daha önce ülkenin Türkiye büyükelçisi olarak atanmıştı. Tacikistan eski Rusya büyükelçisi ve Cumhurbaşkanı Rahmon’un en yakın destekçilerinden olan Abdulmajid Dostiyev’in oğlu Salim Farhod da şimdi Tacikistan’ın Dışişleri Bakan Yardımcısı.

Bu görevlendirme şemasına baktığımızda, güçlü ailelerin üyesi olmayan diğer diplomatların karşı karşıya oldukları duvarı bizlere göstermekte. Ancak gerçek şu ki, bu durum ülkenin genelindede yapılmakta ama kamuoyuna bilgilendirme şartı olmadığı için göze çarpmamakta.

Kolluk kuvvetlerindeki terfi etme sistemini kontrol etmek daha zor ancak örneğin, devlet yolsuzlukla mücadele servisinin eski başkanı Abdulfattoh Goyib’in oğlu Shohruh Said’in İçişleri Bakanlığı’nda ceza soruşturması dairesi başkanı olduğu bilinmekte.

Rejime daha yakın olan Cumhurbaşkanı Rahmon’un yeğeni Umedjon Nuriddin Rahmon‘un Duşanbe’deki Ismoili Somoni bölge mahkemesinde savcı olduğu iletildi.

Nihayetinde, Tacikistan’ın siyasi seçkinlerinin çoğunluğu devlet başkanının ya akrabaları ya da tanıdıklarınını olduğu çevrelerden seçilmekteler.

Yine de Tacikistan Ulusal Bankası’ndaki görev değişikleri Duşanbe’de bir kez daha aynı soruyu gündeme getirdi: Neden memurların oğulları ve kızları yüksek mevkilere sahip olsunlar?

Siyasi analiz uzman Saymuddin Dustov, 2016 yılında Radio Free Europe/Radio Liberty’nin Tacik şubesi olan Radio Ozodi ile yaptığı konuşmada, “adam kayırmacılığın ve adam kayırmacılığının amacının iktidarı elinde bulunduranların siyasi hırslarını kontrol altında tutmak olduğunu savundu. Aileleri sayesinde başa geçmiş kişiler, bu gücü kendilerine kimin verdiklerini her zaman hatırlıyorlar” diyordu.

Dustov, “Yetkililer görevlendirmede liyakatın hem hükümetin hem de toplumun istikrarı için önemini henüz anlamadı” dedi.