Özbekistan Merkez Seçim Komisyonu Başkanı Zayniddin Nizamhocayev, düzenlediği basın toplantısında, anayasa değişikliğine ilişkin dün sabah 08.00’den akşam 20.00’ye kadar devam eden referandumda oy sayımlarının tamamlandığını belirtti.
Nizamhocayev, ilk belirlemelere göre 16 milyon 673 bin 189 seçmenin oy kullandığını, bu sayının toplam kayıtlı seçmen sayısının yüzde 84,54’üne denk geldiğini ifade ederek “Özbekistan Anayasası’na İlişkin Kanunu kabul ediyor musunuz?” sorusuna oy kullananların yüzde 90,21’inin “Evet”, yüzde 9,35’inin ise “Hayır” yanıtını verdiğini, ayrıca oyların yüzde 0,44’ünün ise geçersiz sayıldığını aktardı.
Nizamhocayev, “Yasa gereği toplam seçmen sayısının yarısından fazlasının oyunu kullanmasından dolayı anayasa değişikliği referandumunun geçerli sayılması için gereken katılım sağlandı.” dedi.
Anayasa değişikliğine ilişkin referandum için dün ülke genelinde kurulan 11 bine yakın sandıkta oy verme işlemi yapıldı.
Özbekistan’da, 307 bin 895’i yurt dışında olmak üzere toplam 19 milyon 722 bin 809 kayıtlı seçmen bulunuyor. Yurt dışındaki vatandaşlar, aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 39 ülkede kurulan 55 sandıkta oylarını kullandı.
Anayasada aralarında insan hak ve özgürlükleri, toplum ve birey, ülkenin idari-bölgesel yapısı ve yönetimi, cumhurbaşkanı görev süresinin 5 yıldan 7 yıla çıkarılması, cumhurbaşkanının bazı yetkilerinin parlamentoya devredilmesi, yerel yöneticilerin yetki ve vekaletleri, Karakalpakistan Özerk Cumhuriyeti’nin statüsüyle ilgili maddelerin değiştirilmesiyle ilgili bazı teklifler geçen yıl kamuoyunda tartışılmaya açılmıştı.
Yasama Meclisinin 10 Mart’ta düzenlenen genel kurulunda, “Özbekistan anayasasındaki yeni düzenlemelere ilişkin kanun” kabul edilmiş, daha sonra Senato Genel Kurulu söz konusu yeni düzenleme ve değişikliklerin yapıldığı anayasa taslağının 30 Nisan’da halk oylamasına sunulmasını onaylamıştı.
Anayasa taslağı
Referandumda oylamaya sunulan 155 maddeden oluşan anayasa taslağında, anayasaya 27 yeni madde eklenirken 128 maddenin 91’inde değişiklik yapıldı.
Özbekistan’ın sosyal, laik ve hukuk devleti olarak tanımlandığı yeni anayasada, devletin sosyal yükümlülüklerine ilişkin normlar 3 kat artırılırken, “insan hak ve özgürlüklerini sağlamak, devletin en yüksek amacıdır” normuna da yer veriliyor.
Ülkedeki açıklık politikasının sürdürülmesi, aktif bir sivil toplumun oluşturulması ve kamu denetimi kurumlarının daha da geliştirilmesiyle ilgili normların da yer aldığı yeni anayasaya göre, 2026’dan itibaren il ve ilçe belediye başkanları aynı anda il veya ilçe meclisi başkanlığı görevine seçilemeyecek.
Ülke parlamentosunun üst kanadı olan Senato’da üye sayısının 100’den 65’e indirilmesi öngörülen anayasada, Karakalpakistan Özerk Cumhuriyeti’nin statüsüyle ilgili herhangi bir değişiklik yapılmıyor.
Anayasada cumhurbaşkanıyla ilgili yeni düzenlemeler getirilirken bu çerçevede cumhurbaşkanının bazı görev ve yetkileri parlamentoya devredilecek, cumhurbaşkanının görev süresi 5 yıldan 7 yıla çıkarılıyor.
Bir kişinin arka arkaya en fazla 2 kez cumhurbaşkanı seçilebilme hakkı ile ilgili yürürlükteki anayasada bulunan madde, yeni anayasada yer alıyor.
Anayasa taslağının, halk oylamasıyla yürürlüğe girmesinin ardından aralarında cumhurbaşkanı, meclis ve senato başkanları, vali, il ve ilçe meclis başkanları, cumhuriyet başsavcısı ve yüksek mahkeme başkanının da bulunduğu üst düzey yetkililerin daha önceki görev dönemleri dikkate alınmayacak ve diğer vatandaşlar gibi anayasaya uygun olarak arka arkaya en fazla 2 kez seçilme hakkına sahip olacak.
