Кыргыз Республикасынын Президенти Садыр Жапаров 13-августта өткөн көк бөрү боюнча Дүйнө кубогунда казак акыны Биржан Калдыбаевге аргымак белек кылып, Бишкекте күтүп жатканын айткан. Көп өтпөй талант ээсине аргымак тапшырылган.
Бирок бир нече күндөн кийин өзүн Казакстандын Айтышкерлер союзунун төрагасынын биринчи орун басары катары тааныштырган Аманжол Алтаев муну сындап чыккан. Буга байланыштуу “Кабар” маалымат агенттиги президент Садыр Жапаровго кайрылып, суроо узатты.
— Социалдык тармактар аркылуу өзүн Казакстандын Айтышкерлер союзунун төрагасынын биринчи орун басары катары тааныштырган Аманжол Алтаев кыргыз мамлекетинин башчысы тарабынан казак акыны Биржан Калдыбаевге аргымак тартууланышын сындап чыкты. Ал кыргыз элинен казак элинин өнөрүн, баркын кетирбөөнү өтүнүп, казак элинин акыны катары көчөдөн эле бирөөнү көрсөтпөөгө чакырган. Буга кандай жооп берет элеңиз?
— Ооба, мен да соцтүйүндөрдөн бир боорубуз Аманжол Алтаевдин кайрылуусун окуп калдым. Албетте ыңгайсыз кайрылуу болду.
Биринчиден, “Элчи менен ырчыга өлүм жок” дейт. Элчилер элчилигин кылат.
Ырчылар, болгондо дагы төкмө акындар кай жерде болбосун ыңгайына жараша төгүп ырдай беришет. Сындап ырдашат, мактап ырдашат, бир нерсе сурап ырдашат. Андан кемчилик же саясат издөөнүн кереги жок.
Экинчиден, төкмө акын Биржан Калдыбаев кыргызга жээн болот экен. Мен казака жээнмин. Кайчылаш тайеке-жээн экенбиз.
Менин бешинчи атам Солтонкулдун аялы Нооча энем казак кызы болгон.
Үчүнчүдөн, кыргыз-казак сөз баккан элбиз. Эгер мен ошол учурда аргымак мингизбей койсом качандыр бир убакта мени сөзгө жыгып ырдап чыкмак. «Тайкем мени жөө узатты, тайекемдин бир аргымакчалык алы жокпу» деп. Эгер мен ал жерге катышпасам, ал акындын ырдаганын укпасам башка кеп эле.
Ошондуктан Аманжол мырзага айтаарым эч качан ыңгайсыз абалда калган жоксуз. Эч кандай саясат жок. Болгону төкмө акын жээнимдин сөзүнө калбайын деп гана аргымак мингизе салдым. Ал эми Биржан Калдыбаев кандай акын экенин чынында мен деле билбейм. Мурда таанычу да эмесмин. Аны көчөдөгү акын дептир. Азыр көчөдөгү акын болсо балким бара-бара казак кыргыз элине таанымал акын болуп чыгып калаар? «Бешиктеги баланын бек болоорун ким билет, карындагы баланын хан болоорун ким билет» дейт. Жаш бала экен. Колдоп турсаңар балким бара-бара таанымал акын болуп чыга келет. Казак менен кыргызды өзүбүздөн башка эч ким колдобойт. Бири-бирибизди колдоп турушубуз керек. Азыркы дүйнөлүк кырдаал курч болуп турат. Казак кыргыздын ортосуна чок салып жиберсек деп турган үчүнчү күчтөр дагы жок эмес. Андай адашуудан алыс болушубуз керек. Ортодогу ынтымакты бекем сактайлы. Ансыз деле аттын кашкасындай аз калкпыз.
маектин казак тилиндеги версиясы:
— Әлеуметтік желі арқылы өзін Қазақстанның айтыскер одағының төрағасының бірінші орынбасарымын деп таныстырған Аманжол Әлтаев қырғыз мемлекетінің басшысы қазақ ақыны Біржан Қалдыбаевқа арғымак сыйға тартқанын сынға алды. Қырғыз халқынан қазақтың өнері мен қадір-қасиетін жоғалтпауды сұрап, көшедегі біреуді қазақ халқының ақыны етіп көрсетпеуге шақырды. Бұған қалай жауап берер едіңіз?
— Иә, бауырымыз Аманжол Әлтаевтың әлеуметтік желідегі үндеуін мен де оқыдым. Әрине, бұл ыңғайсыз үндеу болды. Ең алдымен «Елшіге де, әншіге де өлім жоқ» дейді. Елшілер өз жұмысын жасайды. Әншілер, тіпті ақындар өздеріне ыңғайлы жерде ән салады. Сын айтып ән салады, мадақтап ән салады, бірдеңе сұрау үшін ән салады. Одан кемшілік, саясат іздеудің қажеті жоқ. Екіншіден, ақын Біржан Қалдыбаев қырғыздың жиені. Мен қазақтың жиенімін. Біз туысқанбыз. Бесінші атам Солтонқұлдың әйелі Нооча қазақтың қызы еді. Үшіншіден, біз қырғыз-қазақша сөйлейтін халықпыз. Сол сәтте арғымак сыйға тартпасам, ол маған бір кезде ән шырқайтын еді. «Нағашым жаяу жіберді, нағашымның бір арғымаққа алы жок па? деп айтар еді. Ол жерге қатыспасам, сол ақынның әнін естімесем, әңгіме басқа болар еді. Сондықтан Аманжол мырзаға айтарым, сіз ешқашан жайсыз жағдайға тап болған жоқсыз.
Ешқандай саясат жоқ. Айтыскер ақын жиенімнің сөзіне түсіп қалмас үшін ғана арғымақ сыйға тарттым. Ал енді мен Біржан Қалдыбаевтың қандай ақын екенін де білмеймін. Мен оны бұрын да танымайтынмын. Оны көше ақыны деп атаған. Қазір көше ақыны болса, ақыры қазақ қырғыз халқына белгілі ақын болып кетер? «Бесіктегі бала патша бола ма, кім білсін, құрсағындағы бала патша бола ма, кім білсін» дейді. Ол жас бала екен. Қолдау болса ақыры атақты ақын болып шығар. Қазақ пен қырғызды бізден басқа ешкім қолдамайды. Біз бір-бірімізге қолдау көрсетуіміз керек. Қазіргі әлемдік жағдай өткір. Қазақ пен қырғыздың арасына от салғысы келетін үшінші күштер әлі де жоқ емес. Біз мұндай адасушылықтан аулақ болуымыз керек. Арамыздағы тыныштықты сақтайық. Онсыз да ат төбеліндей ғана елміз.
