Özbekistan’da, anayasa taslağı Mirziyoyev’in yeniden seçilmesinin önünü açacak

Özbekistan Yasama Meclisinden kabul edilmesinin ardından dün Senato genel kurulunda onaylanan “Özbekistan anayasasındaki yeni düzenlemelere ilişkin kanun” kapsamında yeni düzenleme ve değişikliklerin yapıldığı anayasa taslağı Özbek basınında yayımlandı.

30 Nisan’da düzenlenecek referandumda halk oylamasına sunulacak anayasa taslağı, 2016’da ilk defa seçilmesinin ardından 2021’den beri ikinci dönem cumhurbaşkanı görevinde bulunan Mirziyoyev’in yeniden cumhurbaşkanı seçilmesine imkan sağlayacak.

Anayasa taslağında cumhurbaşkanı ile ilgili yeni düzenlemeler getirilirken, bu çerçevede cumhurbaşkanının bazı görev ve yetkileri parlamentoya devredilecek, cumhurbaşkanı görev süresi ise 5 yıldan 7 yıla çıkarılacak.

Bir kişinin arka arkaya en fazla iki kez cumhurbaşkanı seçilebilme hakkı ile ilgili yürürlükteki anayasada bulunan madde, yeni anayasa taslağında da yer alıyor.

Anayasa taslağının halk oylamasıyla yürürlüğe girmesinin ardından, aralarında cumhurbaşkanı, meclis ve senato başkanları, vali, il ve ilçe meclis başkanları, cumhuriyet başsavcısı ve yüksek mahkeme başkanının da bulunduğu üst düzey yetkililerin daha önceki görev dönemleri dikkate alınmayacak ve diğer vatandaşlar gibi, anayasaya uygun olarak arka arkaya en fazla iki kez seçilme hakkına sahip olabilecek.

Anayasa taslağı

Referandumda halk oylamasına sunulması öngörülen taslakta anayasaya 27 yeni madde eklenirken, mevcut 128 maddenin 91’inde değişiklik yapılacak.

Ülke parlamentosunun üst kanadı olan senato üyeleri sayısının 100’den 65’e indirilmesi öngörülen anayasa taslağına göre, Karakalpakistan Özerk Cumhuriyeti’nin statüsüyle ilgili herhangi bir değişiklik yapılmayacak.

25 Haziran’da, anayasada aralarında insan hak ve özgürlükleri, toplum ve birey, ülkenin idari-bölgesel yapısı ve yönetimi, cumhurbaşkanı görev süresinin 5 yıldan 7 yıla çıkarılması, cumhurbaşkanının bazı yetkilerinin parlamentoya devredilmesi, yerel yöneticilerin yetki ve vekaletleri, Karakalpakistan Özerk Cumhuriyeti’nin statüsüne yönelik maddelerin değiştirilmesiyle ilgili bazı teklifler kamuoyunda tartışılmaya açılmıştı.

Karakalpakistan’daki olaylar

Özbekistan anayasasında Karakalpakistan Özerk Cumhuriyeti’nin statüsünün değiştirilmesiyle ilgili bazı tekliflerin kamuoyunda tartışılmaya başlanmasının ardından 1 Temmuz 2022’de bölgede başlayan protestolar çok sayıda insanın ölümüne neden olan şiddet olaylarına dönüşmüştü.

Bunun üzerine, Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev, gösterilerin yapıldığı Nukus’a giderek ülke anayasasında Karakalpakistan’ın statüsünün değiştirilmeyeceğini bildirmişti.